Jean Piaget rozwój poznawczy. 4 etapy rozwoju intelektualnego dziecka (stadia rozwoju poznawczego Piageta) (2024)

Co to rozwój poznawczy wg Piageta? Kim był Jean Piaget?

Jean Piaget (9 sierpnia 1896 – 16 września 1980) był szwajcarskim psychologiem, znanym z pracy nad rozwojem dzieci. Teoria rozwoju poznawczego Piageta z 1936 roku i pogląd epistemologiczny są razem nazywane „epistemologią genetyczną”

Rozwój poznawczy Piageta

Teoria rozwoju poznawczego Jeana Piageta sugeruje, że inteligencja zmienia się wraz z rozwojem dzieci. Rozwój poznawczy dziecka to nie tylko zdobywanie wiedzy, dziecko musi opracować lub skonstruować mentalny model świata.

Zaufali mi najlepsi:

Rozwój poznawczy zachodzi poprzez interakcję wrodzonych zdolności i zdarzeń środowiskowych, a dzieci przechodzą przez szereg etapów.

Etapy te wg. Piaget’a to:

• Faza sensomotoryczna: od urodzenia do 18-24 miesięcy
• Etap przedoperacyjny: od 2 do 7 lat
• Etap operacji konkretnych: od 7 do 11 lat
• Etap operacji formalnych: od 12 lat

Sekwencja etapów jest uniwersalna we wszystkich kulturach i ma tę samą niezmienną kolejność. Wszystkie dzieci przechodzą przez te same etapy w tej samej kolejności (ale nie wszystkie w tym samym tempie).

Jak Piaget rozwinął teorię

Piaget był zatrudniony w Instytucie Bineta w latach dwudziestych XX wieku, gdzie jego praca polegała na opracowywaniu francuskich wersji pytań z angielskich testów inteligencji.

Zaintrygowały go powody, dla których dzieci podawały błędne odpowiedzi na pytania wymagające logicznego myślenia.

Uważał, że te nieprawidłowe odpowiedzi ujawniają istotne różnice między myśleniem dorosłych i dzieci.

Piaget skomponował wtedy nowy zestaw założeń dotyczących inteligencji dzieci:

• Inteligencja dzieci różni się od inteligencji osoby dorosłej raczej jakością niż ilością. Oznacza to, że dzieci rozumują (myślą) inaczej niż dorośli i inaczej postrzegają świat.
• Dzieci aktywnie poszerzają swoją wiedzę o świecie. Nie są biernymi stworzeniami, które czekają, aż ktoś napełni ich głowy wiedzą.
• Najlepszym sposobem zrozumienia rozumowania dzieci było spojrzenie na sprawy z ich punktu widzenia.

Piaget chciał nie mierzyć, jak dobrze dzieci potrafią liczyć, przeliterować wyraz lub rozwiązywać problemy, aby ocenić ich iloraz inteligencji. Bardziej interesował go sposób, w jaki wyłaniały się podstawowe pojęcia, takie jak sama idea czasu, ilości, przyczynowości, sprawiedliwości i tak dalej.

Piaget badał dzieci od okresu niemowlęctwa do wieku dojrzewania, stosując naturalistyczną obserwację trojga własnych dzieci, a czasem także obserwację kontrolowaną. Na ich podstawie tworzył opisy w dziennikach, w których notował ich rozwój.

Wykorzystał również wywiady kliniczne i obserwacje starszych dzieci, które potrafiły rozumieć pytania i prowadzić rozmowy.

REKLAMA

Koniecznie zobacz NAJLEPSZE szkolenie z Facebooka na rynku

Link do kursu: szkolenie Facebook Ads

Etapy rozwoju poznawczego, koncepcja rozwoju intelektualnego

Teoria rozwoju poznawczego Jeana Piageta sugeruje, że dzieci przechodzą przez cztery różne etapy rozwoju intelektualnego, które odzwierciedlają rozwój myślenia dzieci.

Każde dziecko przechodzi przez kolejne etapy w tej samej kolejności, a rozwój dziecka zależy od dojrzewania biologicznego i interakcji z otoczeniem.

Na każdym etapie rozwoju myślenie dziecka jest jakościowo odmienne od pozostałych, to znaczy na każdym etapie występuje inny rodzaj inteligencji.

4 stadia rozwoju poznawczego wg Piageta:

Chociaż nie można pominąć żadnego etapu, istnieją indywidualne różnice w tempie, w jakim dzieci przechodzą przez kolejne etapy, a niektóre osoby mogą nigdy nie osiągnąć kolejnych.

Piaget nie twierdził, że dany etap został osiągnięty w pewnym wieku – chociaż opisy etapów często zawierają wskazanie wieku.

Stadium sensoryczno-motoryczne (inteligencji praktycznej)

Wiek: od urodzenia do 2 lat

Główne cechy i zmiany rozwojowe:

• Niemowlę poznaje świat za pomocą zmysłów i poprzez swoje działania (poruszanie się i poznawanie otoczenia).
• Na etapie sensomotorycznym rozwija się szereg zdolności poznawczych.
• Schemat uniwersalnej przestrzeni (niezależnej od doznań czuciowych);
• Schemat następstwa czasowego (umożliwiający rejestrowanie kolejności zdarzeń);
• Schemat przyczynowości (system umożliwiający osiąganie pożądanych stanów rzeczy)
• Dotyczą one pojawienia się ogólnej funkcji symbolicznej, jaką jest zdolność do mentalnego przedstawiania świata
• Około 8 miesiąca życia niemowlę zrozumie trwałość przedmiotów i że będą one nadal istnieć, nawet jeśli ich nie widzą, niemowlę będzie ich szukać, gdy znikną.

Na tym etapie niemowlę żyje teraźniejszością. Nie ma jeszcze zapisanego w pamięci mentalnego obrazu świata, dlatego nie ma poczucia trwałości obiektu.

Jeśli czegoś nie widzi, to nie istnieje. Dlatego możesz ukryć zabawkę przed niemowlakiem, gdy patrzy, ale nie będzie szukało przedmiotu, gdy zniknie z pola widzenia.

Głównym osiągnięciem na tym etapie jest trwałość obiektu – świadomość, że obiekt nadal istnieje, nawet jeśli jest ukryty. Wymaga zdolności do tworzenia mentalnej reprezentacji (tj. schematu) obiektu.

Pod koniec tego etapu zaczyna się pojawiać ogólna funkcja symboliczna, w której dzieci w zabawie pokazują, że mogą użyć jednego przedmiotu, aby zastąpić inny. Język zaczyna się pojawiać, ponieważ zdają sobie sprawę, że słowa mogą być używane do przedstawiania przedmiotów i uczuć.

Dziecko zaczyna być w stanie przechowywać informacje, które zna o świecie, przywoływać je i opisywać.

Stadium przedoperacyjne (inteligencji reprezentującej)

Wiek: 2-7 lat

Główne cechy i zmiany rozwojowe:

• Niemowlęta i małe dzieci nabywają zdolność do wewnętrznego reprezentowania świata za pomocą języka i obrazów mentalnych.
• Na tym etapie małe dzieci mogą myśleć o rzeczach symbolicznie. Jest to zdolność do tego, aby jedna rzecz, taka jak słowo lub przedmiot, oznaczała coś innego niż faktycznie oznacza (banan to telefon).
• Myślenie dziecka jest zdominowane przez to, jak wygląda świat, a nie jaki jest świat. Nie jest jeszcze zdolne do logicznego (rozwiązywania problemów) typu myślenia.
• Niemowlęta na tym etapie również wykazują animizm. To jest skłonność dziecka do myślenia, że przedmioty nieożywione (takie jak zabawki) mają życie i uczucia jak człowiek.

W wieku 2 lat dzieci poczyniły pewne postępy w oderwaniu myśli od świata fizycznego. Jednak nie rozwinęły jeszcze logicznej (lub „operacyjnej”) myśli charakterystycznej dla późniejszych etapów.

Myślenie jest nadal intuicyjne (oparte na subiektywnych ocenach sytuacji) i egocentryczne (skupione na własnym spojrzeniu dziecka na świat).

Rozwój dziecka polega na budowaniu doświadczeń związanych ze światem poprzez adaptację i dążenie do (konkretnego) etapu, w którym może posługiwać się logicznym myśleniem. Pod koniec tego etapu dzieci mogą mentalnie przedstawiać zdarzenia i przedmioty (funkcja semiotyczna) oraz angażować się w symboliczną zabawę.

Funkcje semiotyczne – relacje wyrażenia językowego do elementu rzeczywistości pozajęzykowej (funkcja semantyczna), do użytkownika tego wyrażenia (funkcja pragmatyczna) lub do innego wyrażenia językowego (funkcja syntaktyczna). Podział funkcji semiotycznych odpowiada więc podstawowemu podziałowi semiotyki na semantykę, pragmatykę i syntaktykę – dla każdej z tych dziedzin wiedzy odpowiednie funkcje semiotyczne są podstawowym przedmiotem badań.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Funkcje_semiotyczne

Przykładem na egocentryzm u dzieci jest tak zwany eksperyment z górami. Piaget udowadnia w nim, że dzieci poniżej 7 roku życia nie potrafią patrzeć z perspektywy drugiej osoby. Poglądowe wideo poniżej:

Czterolatki prawie zawsze wybierały obraz, który przedstawiał to, co widzą, i nie wykazywały świadomości, że widok z perspektywy lalki będzie inny. Sześciolatki często wybierały obraz różniący się od ich własnego punktu widzenia, ale rzadko wybierali obraz właściwy z punktu widzenia lalki. Tylko siedmiolatki i ośmiolatki konsekwentnie wybierały właściwy obraz.

Wniosek: W wieku 7 lat myślenie nie jest już egocentryczne, ponieważ dziecko widzi więcej niż własny punkt widzenia.

Stadium operacji konkretnych

Wiek: 7-11 lat

Główne cechy i zmiany rozwojowe:

• Na tym etapie dzieci zaczynają logicznie myśleć o konkretnych wydarzeniach.
• Dzieci zaczynają rozumieć pojęcie ochrony; rozumiejąc, że chociaż rzeczy mogą zmieniać wygląd, pewne właściwości pozostają takie same.
• Na tym etapie dzieci mogą mentalnie odwrócić rzeczy (np. wyobrazić sobie kulkę z plasteliny powracającą do swojego pierwotnego kształtu).
• Na tym etapie dzieci stają się również mniej egocentryczne i zaczynają myśleć o tym, jak inni ludzie mogą myśleć i czuć.

Ten etap nazywamy stadium operacji konkretnych, ponieważ dzieci mogą logicznie myśleć o wiele skuteczniej, jeśli potrafią manipulować rzeczywistymi (konkretnymi) materiałami lub ich zdjęciami.

Piaget uznał etap konkretny za główny punkt zwrotny w rozwoju poznawczym dziecka, ponieważ wyznacza on początek myśli logicznej lub operacyjnej. Oznacza to, że dziecko może wewnętrznie rozwiązywać problemy w swojej głowie (zamiast fizycznie próbować rzeczy w prawdziwym świecie).

Myśl operacyjna jest skuteczna tylko wtedy, gdy dziecko poprosi o uzasadnienie dotyczące materiałów, które są fizycznie obecne. Dzieci na tym etapie mają tendencję do popełniania błędów lub są przytłoczone, gdy są proszone o uzasadnienie abstrakcyjnych lub hipotetycznych problemów.

Stadium operacji formalnych

Wiek: 12 lat i więcej

Główne cechy i zmiany rozwojowe:

• Konkretne operacje są wykonywane na rzeczach, podczas gdy formalne operacje są przeprowadzane na ideach. Formalna myśl operacyjna jest całkowicie wolna od fizycznych i percepcyjnych ograniczeń.
• Na tym etapie nastolatki mogą radzić sobie z abstrakcyjnymi pomysłami (np. nie muszą już myśleć o krojeniu ciasta na kawałki, aby zrozumieć dzielenie i ułamki).
• Mogą naśladować formę argumentacji bez konieczności myślenia w kategoriach konkretnych przykładów.
• Młodzież może radzić sobie z hipotetycznymi problemami za pomocą wielu możliwych rozwiązań. Na przykład. na pytanie: „Co by się stało, gdyby wyłączono internet na całym świecie?” mogą spekulować na temat wielu możliwych konsekwencji.

Od około 12 lat dzieci mogą podążać za logiczną argumentacją bez odwoływania się do jej treści. W tym czasie ludzie rozwijają umiejętność myślenia o abstrakcyjnych koncepcjach i logicznym testowaniu hipotez.

Na tym etapie pojawia się myślenie naukowe, formułowanie abstrakcyjnych teorii i hipotez w obliczu problemu.

Stadium myślenia postformalnego (kontynuacja myśli Piageta)

Cytując z wpisu na wikipedii odnośnie koncepcji rozwoju intelektualnego (stan rok 2021):

• Relatywizm – rozumienie, że wiedza zależy od subiektywnych doświadczeń i punktu widzenia
• Dialektyczność – traktowanie rzeczywistości, jako takiej którą charakteryzuje nieustanna zmienność i sprzeczności
• Dywergencyjność – myślenie twórcze

Krytyka tez Piageta dotyczących stadiów rozwoju myślenia, doprowadziła wielu badaczy do wyodrębnienia jeszcze jednego stadium myślenia – stadium myślenia postformalnego. Krytyka ta oparta była zarówno na nowszych rozstrzygnięciach teoretycznych, jak i na danych empirycznych.

Próby piagetowskie- teoria Piageta różni się od innych na kilka sposobów:

Teoria rozwoju poznawczego Piageta wyjaśnia, w jaki sposób dziecko konstruuje mentalny model świata. Nie zgadza się z ideą, że inteligencja jest stałą cechą. Piaget uważał rozwój poznawczy za proces, który zachodzi w wyniku dojrzewania biologicznego i interakcji ze środowiskiem.

Zdolność dzieci do rozumienia, myślenia i rozwiązywania problemów na świecie rozwija się w sposób przerywany, nieciągły (zamiast stopniowych zmian w czasie).

▪ Dotyczy wszystkich dzieci.

▪ Koncentruje się na rozwoju, a nie na uczeniu się jako takim, więc nie odnosi się do uczenia się informacji lub określonych zachowań.

▪ Proponuje odrębne etapy rozwoju, naznaczone różnicami jakościowymi, zamiast stopniowego wzrostu liczby i złożoności zachowań, koncepcji, pomysłów itp.

Celem teorii jest wyjaśnienie mechanizmów i procesów, w wyniku których niemowlę, a następnie dziecko, przekształca się w osobę, która potrafi rozumować i myśleć za pomocą hipotez.

Dla Piageta rozwój poznawczy był postępującą reorganizacją procesów umysłowych w wyniku dojrzewania biologicznego i doświadczeń środowiskowych.

Dzieci budują rozumienie otaczającego ich świata, a następnie doświadczają rozbieżności między tym, co już wiedzą, a tym, co odkrywają w swoim otoczeniu.

Myślenie hipotetyczno dedukcyjne – schematy

Piaget twierdził, że wiedza nie może po prostu wyłonić się z doświadczenia zmysłowego; potrzebna jest pewna początkowa struktura, aby świat miał sens.

Według Piageta dzieci rodzą się z bardzo podstawową strukturą umysłową (dziedziczoną i wyewoluowaną genetycznie), na której opiera się cała późniejsza nauka i wiedza.

Schematy są podstawowymi elementami budulcowymi takich modeli poznawczych i umożliwiają nam tworzenie mentalnej reprezentacji świata.

Przystosowanie jest rozpatrywane zatem w kategoriach poznawczych – jest zrównoważeniem procesów asymilacji i akomodacji. Zdolność dopasowywania wzrasta dzięki wzrastającej złożoności i stałości struktur poznawczych, które rozwijają się na bazie struktur odziedziczonych (odruchy bezwarunkowe) i tworzą schematy składające się na wiedzę człowieka.

Mówiąc prościej, wg Piaget’a schemat to podstawowym budulec inteligentnego zachowania – sposób organizacji wiedzy.

Rzeczywiście, warto myśleć o schematach jako o „jednostkach” wiedzy, z których każda odnosi się do jednego aspektu świata, w tym przedmiotów, działań i abstrakcji (tj. teoretycznych pojęć).

Proces adaptacji

Jean Piaget postrzegał rozwój intelektualny jako proces adaptacji (dostosowania) do świata. Dzieje się to poprzez asymilację, przystosowanie i równowagę.

Asymilacja:

Piaget zdefiniował asymilację jako poznawczy proces dopasowywania nowych informacji do istniejących schematów poznawczych, percepcji i rozumienia. Ogólne przekonania i rozumienie świata nie zmieniają się w wyniku nowych informacji.

Oznacza to, że kiedy masz do czynienia z nowymi informacjami, nadajesz im sens, odwołując się do informacji, które już posiadasz (informacje przetworzone i wyuczone wcześniej).

Akomodacja:

Psycholog Jean Piaget zdefiniował akomodację jako proces poznawczy polegający na rewizji istniejących schematów poznawczych, percepcji i rozumienia, tak aby można było włączyć nowe informacje. Dzieje się tak, gdy istniejący schemat (wiedza) nie działa i należy go zmienić, aby poradzić sobie z nowym obiektem lub sytuacją.

Aby nadać sens niektórym nowym informacjom, faktycznie dostosowujesz informacje, które już masz (schematy, które już masz, itp.), aby zrobić miejsce na te nowe informacje.

Na przykład dziecko może mieć schemat dla ptaków (pióra, latanie itp.), a następnie widzi samolot, który również leci, ale nie pasuje do jego schematu ptaka.

Równowaga:

Piaget uważał, że wszelka myśl ludzka poszukuje porządku i nie czuje się komfortowo z powodu sprzeczności i niespójności w strukturach wiedzy. Innymi słowy, szukamy „równowagi” w naszych strukturach poznawczych.

Równowaga pojawia się, gdy schematy dziecka mogą poradzić sobie z większością nowych informacji poprzez asymilację. Jednak nieprzyjemny stan nierównowagi występuje, gdy nowych informacji nie można dopasować do istniejących schematów (brak asymilacji).

Piaget uważał, że rozwój poznawczy nie postępuje w stałym tempie, ale raczej skokowo. Równowaga jest siłą, która napędza proces uczenia się, ponieważ nie lubimy być sfrustrowani i będziemy starać się przywrócić równowagę, opanowując nowe wyzwanie (dostosowanie).

Po uzyskaniu nowych informacji proces asymilacji z nowym schematem będzie kontynuowany do następnego razu, gdy będziemy musieli go dostosować.

Co dalej?

Jednym z najważniejszych elementów do zapamiętania w teorii Piageta jest pogląd, że tworzenie wiedzy i inteligencji jest z natury procesem aktywnym.

Poznanie rzeczywistości oznacza konstruowanie systemów transformacji, które mniej lub bardziej odpowiadają rzeczywistości.

Teoria rozwoju poznawczego Piageta pomogła nam w zrozumieniu rozwoju intelektualnego dzieci. Piaget podkreślił również, że dzieci nie są jedynie biernymi odbiorcami wiedzy. Zamiast tego dzieci nieustannie badają i eksperymentują, zdobywając wiedzę o tym, jak działa świat.

Zachęcam do podzielenia się swoimi opiniami i doświadczeniem w komentarzach.

Teraz chciałbym usłyszeć, co masz do powiedzenia:

Czego nauczyłeś się z dzisiejszego wpisu?

Co najbardziej Ciebie szokuje w tym jak rozwój poznawczy wpływa na nasze życie?

A może masz pytanie dotyczące czegoś z opisanych reguł.

Tak czy inaczej, podziel się swoimi przemyśleniami w sekcji komentarzy poniżej.

• szkolenia online
• szkolenia u Ciebie w firmie i doradztwo-konsulting
• agencja SEO/SEM

Co myślisz o moim nowym wpisie na blogu?

A może masz pytanie dotyczące strategii lub techniki jak działać najlepiej?

Tak czy inaczej, chciałbym usłyszeć, co masz do powiedzenia.

Więc śmiało, teraz zostaw komentarz poniżej.